Het rechthoekigste monument van Arnhem: kerk aan de Parkstraat

Het gebouw heeft een totaal andere stijl dan andere panden in het Spijkerkwartier.

De grootste, de nieuwste, de kleinste, de hoogste… Arnhems Erfgoed bekijkt deze zomer de extreemste monumenten van de Gelderse hoofdstad. Vandaag het meest rechthoekige monument van Arnhem: de Parkstraatkerk.

Wie aan het Spijkerkwartier denkt, denkt aan voorname, witte panden uit de negentiende eeuw. Wie aan een kerk denkt, denkt aan een gebouw met hoge, spitse ramen en een toren. De kerk van de Parkstraatgemeente aan de Parkstraat is geen van beide. Het pand uit 1926 is sober en vierkanter dan vierkant.

Orgelpijpen

Echt vierkant? Jawel. Wie naar binnengaat en het interieur bekijkt, ziet alleen maar rechte hoeken en vormen. De lampen, de banken… alleen pijpen van het orgel zijn wat anders van vorm, al lijken ze strakker in het gelid te staan dan andere orgelpijpen.

Bijna alles in de kerk is vierkant of rechthoekig. De orgelpijpen staan strak in het gelid.

De kerk is bij twee christelijke gemeenten in gebruik: bij de Remonstranten en bij de Vrijzinnig Hervormden. Dat zijn allebei vrijzinnige, progressieve protestantse stromingen. De architectuur van het gebouw past daar zeker wel bij: voor 1926 was die heel vooruitstrevend. In dezelfde tijd bouwden katholieken vaak nog ouderwetse kerken met grote spitsboogvensters.

Amerikaans

Stadsarchitect Hendrik van Broekhuizen (1889-1948) bedacht de moderne kerk voor de Vrijzinnigen. Later ontwierp hij de Arnhemse Buitenschool bij Monnikenhuizen. Van Broekhuizen had geen aansprekend voorbeeld in Nederland voor deze kerk. Daarom liet hij zich door een buitenlands voorbeeld inspireren: de Unity Temple in het Amerikaanse Oak Park, een voorstad van Chicago.

Een kopie van die tempel van de beroemde architect Frank Lloyd Wright is de Parkstraatkerk zeker niet geworden. Het is veel kleiner; het moest weggestopt worden tussen de herenhuizen. Maar het is één van de belangrijkste voorbeelden van vroege Nieuwe Zakelijkheid van Nederland, zeker in Arnhem. Daarom prijkt het hoekige pand op de rijksmonumentenlijst.

Sober

Ondanks dat de kerk in stijl flink afwijkt van de waardige herenhuizen in de omgeving, valt het gebouw weinig op. Dankzij zijn soberheid dringt het zich nauwelijks op aan de voorbijganger. Het is een kerkgebouw dat past bij het imago van de kerkgenootschappen die het herbergt: sober, intellectueel en niet opdringerig.

Bron foto's: Reliwiki en Reliwiki/André van Dijk