Elke straathoek in de Arnhemse binnenstad kan wel een verhaal vertellen over de Slag om Arnhem. Dat stellen SP en D66 hier in de stad. Daarom moet er een eigentijdse wandelroute door de binnenstad komen om al die geschiedenis aan iedereen te laten zien. Goed idee?
Dat zeker. Maar buiten het centrum is ook van alles gebeurd. Daar gaan de twee collegepartijen wel een beetje aan voorbij. De Britse troepen van John Frost kwamen vanuit het zuiden. De nodige granaten zijn dan ook ingeslagen in Arnhem-Zuid, toen nog een kleine nieuwbouwwijk. Eigenlijk waren dat toen nog maar een paar straten rondom het Nijmeegseplein.
Ambtenaren
Die nieuwe buurt, die we nu Malburgen noemen, werd voornamelijk bewoond door ambtenaren. Zoals in de hele stad moesten de bewoners op 24 en 25 september van de Duitse bezetter hun huizen verlaten. De Rijn konden ze na de slag om de brug niet meer over, dus de meeste Malburgers van het eerste uur trokken de Betuwe in.
Toen zij terugkwamen, bleek de wijk flink te zijn gebombardeerd en geplunderd. Veel panden zijn na de oorlog weer herbouwd, andere niet. Eén getroffen pand is maar voor een deel blijven staan: een groot wooncomplex op de plek waar de Graslaan en de Veerpolderstraat samenkomen.
Markant
Aan het eind van de Veerpolderstraat stond sinds halverwege de jaren 30 een markant gebouw met boven- en benedenwoningen. Op de hoek had het gebouw een mooie, afgeronde rooilijn. Dat gaf het geheel een prachtige uitstraling. Het was een bijzonder visitekaartje voor de groots opgezette, groene wijk die Arnhem-Zuid had moeten worden.
De gemeente had zelfs de toen beroemde architect Jan Marinus Grandpré Molière ingehuurd om de wijk te ontwerpen. Toen de oorlog uitbrak, was er nog maar een klein deel gerealiseerd van de gloednieuwe tuinstad. In 1944 lag de groei van de wijk nagenoeg stil.
Voltreffer
Of het gebouw op de hoek van Graslaan en Veerpolderstraat tijdens de slag om Arnhem of tijdens bombardementen ervoor of erna grotendeels is gesneuveld, weet ik niet zeker. Bommen vielen al heel 1944 op dit deel van Nederland. Daarbij vielen in Arnhem-Zuid veel slachtoffers. “In 1944 kreeg het pand een voltreffer”, weet een oudere buurtbewoner in elk geval te vertellen.
Apart is wel dat het deel aan de Veerpolderstraat is blijven staan. Maar ineens houdt het gebouw op. Vroeger liep het na de hoek nog een flink stuk door de Graslaan in. Daar is niets meer van blijven staan.
Flatgebouwen
Na de Tweede Wereldoorlog was er behoefte aan veel goedkope woningen en in plaats van de herbouw van het jaren 30-pand verrezen op de puinhopen twee flatgebouwen. Rechthoekig in plaats van rond. Daarom is het pleintje waar de twee Malburgse lanen samenkomen een duidelijk litteken van de Tweede Wereldoorlog.
En niet alleen die hoek. Na 1945 verdween de frisse tuinstad van Grandpré Molière in een la en bouwden de Arnhemmers in hoog tempo een wederopbouwwijk met veel goedkope huizen. Zo beschouwd is heel Malburgen een oorlogswond op zich.
Heuveltje
Wat is er nou precies gebeurd met het getroffen deel van het pand? Sommige bewoners van Malburgen beweren dat het puin in het weitje achter de huizen op een hoop is gegooid. Of dat zo is, weet ik niet. Maar er ligt daar inderdaad een heuveltje. Wie weet wat daar onder het zand ligt.
Arnhems Erfgoed 
Fijn stuk, ik lees graag over geschiedenis en architectuur, en houd van dit soort onderzoekjes! Woon zelf in Hamburg, en zie in mijn wijk ook heel duidelijk waar de bombardementen (in HH vooral van zomer 1943) enorme kraters hebben geslagen tussen de Altbau.
LikeLike
dat heuveltje is pas aangelegd eind jaren 80 misschien wel begin 90. voorheen was het een grasveld, achter de woningen veepolderstraat ter hoorte van huisnummer 88 tot huisnummer 72. ter hoogte van nummer 70 was er een speeltuintje 3 klimrekken en een zandbak. die verdween en kwam er een kleinschalige speeltuin, en een heuvel.de speeltuin werd weinig gebruikt en is weer opgeruimd. het heuveltje ligt er nog steeds.
aangezien er naasst huisnummer 96 een groter grasveld lag, kwamen vaak auto’s achter de huizen, is besloten om een amsterdammertje te plaatsen voor dit perceel, een laag hekwerkje tot aan de forelstraat met wat stuikjes. achter de tuin van huis 94 een hoger hek en dan dat heuveltje. wie zal het zeggen of er puin onder het gras zal liggen. maar dat heuveltje is niet de rseden dus. ben zelf daar geboren in, 1955 en ken ik tot 2008 g dit stukje van de veerpolderstraat, en ik loop er nog regelmatig langs, zou graag grote foto’s willen hebben van vroeger. ik vind ze op de sites. zoals de foto veerpolder hoek graslaan, en een foto waarbij de brug te zien is en de veerpolderstraat en verder is het er nog onbebouwd, en een foto van de brug zelf. die zou ik aan de muur willen ingelijst. weet niet hoe ik er aan kan komen. al weet ik wel dat ik het ooit gezien heb bij iemand, maar nooit gevaagd hoe er aan te kunnen komen.
LikeLike
He, jammer. Een mooi verhaal moet je niet altijd kapotchecken, zeggen ze wel eens.
LikeLike
ik heb er zo lang mijn leven doorgebracht, en ontdeke deze week pas dat in het begin van de veerpolder te beginnen met huisnummer 10, de benedenwoningen niet telkens in spiegelbeeld zijn. dat gebeurt pas bij nummer 64. op google maps zie je dat de slaapkamer ineens links zit en rechts de huiskamer.en dan tot 94 telkens in spiegelbeeld. nooit eerder opgelet. wat ik wel langer weet is dat het beginstuk in de bovenwoningen geen rond slaapkamerraampjes hebben en in een stuk met balkons aan de voorkant zijn er ronde raampjes. vreemd gebouwd eigenlijk.
het ene stuk heeft balkons het andere weer niet. op dit moment is er naast nmr 96 een rij huizen op het grasveld geplaatst bijna tegen de forelstraat aan met de tuintjes aangrenzend aan die van de forelstraat.
het bruggetje naar het park is ook verdwenen sinds een paar maanden. er zijn in het park 2 appartementgebouwen geplaatst. geen groen uitzicht meer vanuit ons huis maar tegen beton aan kijken met ramen. echt zonde. er is een nieuw soort brug gekomen ter hoogte van de forelstraat om de bewoners van die 2 torens met de auto bij het huis te kunnen laten komen. en zo denk ik dan om even terug te komen op puin onder gras, dat er bij de bouw van die rij naast ons, niets lag anders had ik het wel ergens gelezen. en zo veranderen de tijden. en moet ik maar vasthouden in het geheugen hoe het ooit was.
LikeLike
Interessant artikel, mooie vergelijkingsfoto’s van de Veerpolderstraat/Graslaan.
Wél wat onnauwkeurigheden: het bataljon van John Frost kwam niet vanuit het zuiden, langs Arnhem-Zuid, maar vanuit het westen langs Onderlangs, boven de Rijn. De voltreffer kan zijn van het geallieerde ‘vergissingsbombardement’ van 22 februari 1944 (vooral Malburgen-west en Rijnwijk e.a.) of van artilleriebeschietingen na september 1944, toen de geallieerden Nijmegen in handen hadden. Dat weet ik niet precies, maar is misschien uit te zoeken.
LikeLike