
Een disco? Een museum? Ideeën genoeg voor de Diogenesbunker bij Schaarsbergen. Veel partijen hebben al nagedacht over de toekomst van het gebouw. Maar waarom? Voorlopig is het nog gewoon in gebruik door de Rijksoverheid.
De meeste monumenten zijn kwetsbaar. Dat geldt niet voor de Diogenes-bunker bij Schaarsbergen. In het kolos is 33.000 kubieke meter beton verwerkt. Toen de Duitse Luftwaffe het in 1945 verliet, heeft ze geprobeerd het bouwwerk met twee vliegtuigbommen te vernietigen. In 1948, toen er munitie lag opgeslagen, is er een flinke ontploffing geweest. Die knal doodde vijf legermedewerkers, maar het gebouw hield er bijna niets aan over. Het is onverwoestbaar.
Gründlichkeit
Hoe komt Arnhem aan dit grote blok Duitse Gründlichkeit op zijn grondgebied? Dat heeft te maken met de zogeheten Fliegerhorst Deelen. De Duitse bezetter breidde tijdens de Tweede Wereldoorlog de bestaande vliegbasis Deelen flink uit tot een uitgestrekt complex. Een onderdeel daarvan was de bunker, waar vanuit de zogeheten Grossraumgefechtsstand Diogenes 3 JD het luchtruim boven de Lage Landen en westelijk Duitsland bewaakte. Het was dus een commandocentrum.
Van 1952 tot 2013 diende het als opslag van archiefmateriaal. Sindsdien zijn er allemaal woeste plannen voor herbestemming van het gebouw. Moet er een disco in komen? Moet er een museum in komen? Daar zou in de loop van 2015 duidelijkheid over komen, werd ongeveer een jaar geleden bekendgemaakt. Het nabijgelegen Museum Deelen, dat het erfgoed van de Fliegerhorst beheert, had zeker wel interesse.
Gewoon als bunker
Sindsdien hebben we er niets meer over gehoord. Wat gebeurt er intussen met het 60 bij 40 meter grote gevaarte in de bossen aan de rand van de gemeente Arnhem? Bij het museum weten ze van niets meer, behalve dan dat ik bij het Rijksvastgoedbedrijf moet zijn. Daar moeten ze even opzoeken waar ze het voor gebruiken. “O, ik zie het al. Gewoon. Als bunker!”
Gelukkig krijg ik na wat doorverwijzingen te horen hoe het zit. Om een lang verhaal kort te maken: voorlopig komt er helemaal geen herbestemming van de Diogenesbunker. Volgens een medewerkster van de dienst houdt de overheid het nog minstens vijf jaar.Waar het gebouw precies voor wordt gebruikt, maakt het Rijksvastgoedbedrijf niet duidelijk: door “diverse (rijks)overheidsinstanties”.
Geen interesse meer
En daarna? “Als we tot afstoot overgaan, dan hebben we eerst al geïnventariseerd of er andere rijksoverheidspartijen zijn die erin gehuisvest kunnen worden. Op dit moment ga ik ervan uit dat er geen interesse is uit die hoek.” En dan? “Dan gaan we het gesprek aan met de provincie Gelderland en daarna met de gemeente Arnhem, om te bekijken wat de mogelijkheden zijn tot herontwikkeling van dit rijksmonument.”
Kortom, hier gaat waarschijnlijk wel meer dan vijf jaar overheen. Dan hebben we weer een heel ander kabinet – of hetzelfde weer terug, zo gaan die dingen – en is het beleid misschien weer heel anders. Kort gezegd: herbestemming van de Diogenesbunker is voorlopig nog niet aan de orde. Waarom maakte iedereen dan allemaal plannen? Waarschijnlijk wishful thinking; iedereen wil wel iets leuks doen met zo’n stoer gebouw.
In de la
Fijn dat sommige partijen dit soort plannen met veel aplomb aankonidigen. Maar ze kunnen gewoon een la in en daar nog even blijven. Helaas blijft de Diogenes-bunker nog zeker tot 2021 gesloten voor het publiek, dus waarschijnlijk ook voor mij. Dat vind ik erg jammer, want ik ben heel nieuwsgierig naar het gebouw. Geduld hebben, dus…
Foto: RCE (via Wikimedia)
Ben er twee jaar geleden binnen geweest. Met de open monumentendag werd het voor korte tijd opengesteld en werden er rondleidingen gegeven met gids. Er is niet echt veel meer te zien van die tijd. Helaas konden we het commandocentrum, het hart van de bunker, niet bekijken, dat is momenteel in gebruik als opslag van het openluchtmusuem. Wel was er nog een restant van een dieselmotor van een Duitse U-boot te zien, dat als noodstroomaggregaat diende en buiten dienst werd gesteld met een handgranaat bij het vertrek van de Duitsers.
LikeLike
Ik heb in 2012 in en rondom Diogenes een symposium georganiseerd over transformatie in het kader van Gelegerd in Gelderland. Hierbij is de eenvoudige gedachte opgekomen om het hek rondom het park De Hoge Veluwe iets op te schuiven en de bunker te betrekken bij het Museum Kröller-Müller, als toplocatie voor eigentijdse kunst. Vergelijk de Turbinehal van Tate Modern.
LikeLike
Heb er van 1998 tot half 2001 gewerkt. Blij dat ik er weg ging. Er is iets mis met dat gebouw wat niet te verklaren is.
LikeLike
Bunker Diogenes is op afspraak te bezoeken. Er zijn maandelijks ‘ open’ rondleidingen op vrijdagen die worden georganiseerd door Deelen Research Group (DRG). Groepen op afspraak doordeweeks en ook op zaterdagen. (zie http://www.fliegerhorstdeelen.nl )
LikeLike
Ik ben er geboren in 1953 als 1 van de kinderen van A de Ruiter mijn vader dus, en heb er tot 1978 gewoond. heb er een prima jeugd gehad en altijd denk ik er met plezier aan terug. We vonden in die jaren nog regelmatig kogels en kogelriemen en ook grote hulzen van grof geschut.
we woonden er met een een groot gezin en in het rijksarchief was altijd wel wat te beleven , ook zaten er mensen op het kantoor die dienstweigerden te doen in het leger en zo hun eigenlijke dienstplicht volbrachten
LikeLike